Օդրի Սելյան՝ Իմփաքթ Հաբ Երևանի հիմնադիր և խորհրդի անդամ և ՎԻԱ Ֆոնդի խորհրդատվական խորհրդի անդամ: Զարմանահրաշ անձնավորություն, հարուստ փորձով և տեսակետներով, Օդրին կիսվեց իր կարծիքով Հայաստանում սոցիալական ազդեցության էկոհամակարգի մասին:
Ազդեցության ներդրումների և տարբեր նախաձեռնությունների մեջ ներգրավվածության փորձով, Սելյանը արժեքավոր տեսակետներով է կիսվել տարածաշրջանում սոցիալական ձեռնարկությունների առջև ծառացած մարտահրավերների և հնարավորությունների վերաբերյալ: Կարդացեք՝ իմանոլւ նրա նշած կարևոր կետերի մասին` ներդրողների, սոցիալական ձեռնարկությունների և այլ շահագրգիռ կողմերի համար, ովքեր հետաքրքրված են Հայաստանում սոցիալական ազդեցության զարգացող էկոհամակարգ ստեղծելով:
Օդրի Սելյանի ճանապարհորդությունը
Սելյանը քաջ ծանոթ է ազդեցության ներդրումների աշխարհին: Նա 2006 թվականին միացավ Rianta Capital կոչվող ընտանեկան գրասենյակի հատուկ խորհրդատուին, որտեղ նա սկսեց ձևավորել Artha Impact կոչվող ծրագիր, մի նախաձեռնություն, որի մանդատն է կապիտալը ուղղակիորեն տեղաբաշխել Հնդկաստանի սոցիալական ձեռնարկություններում:
Պորտֆոլիոների ստեղծման այս փորձի միջոցով նա առաջին անգամ ներկայացվեց գլոբալ Իմփաքթ Հաբ ցանցին և հրավիրվեց միանալու խորհրդատվական կոմիտեին, նրան նաև խնդրեցին միանալ Իմփաքթ Հաբ Ժնևի խորհրդին: Ահա թե ինչն է նրան իրականում մղել Հայաստանում Իմփաքթ Հաբ Երևանը հիմնելու գաղափարին: Գիտակցելով ինկուբատորների, ծրագրերի և հայաստանյան սոցիալական ձեռներեցներին աջակցող տարածքների բացակայությունը` Սելյանը օգտվեց հնարավորությունից և ստեղծեց հարթակ` Հայաստանում ձեռներեցության և սոցիալական ազդեցության խթանման համար:
Տեսակետներ ՎԻԱ Ֆոնդից և խորհուրդ ձեռնարկությունների համար
Սելյանն ակտիվորեն մասնակցել է ՎԻԱ Ֆոնդի ներդրումների առաջին փաթեթի ներդրումային որոշումների կայացման գործընթացին: Նրան հատկապես ապշեցրել են հայկական ձեռնարկությունների ֆինանսավորման համեստ պահանջները՝ համեմատած Հնդկաստանի ձեռնարկությունների հետ:
«Հայաստանում դեռևս ավելի զգույշ, և ժամանակի ընթացքում փոփոխվող մոտեցում են ցուցաբերում գումարին: Ես հասկացա, որ մենք այժմ ունենք դրամաշնորհների և պարտքերի փոքր չափաբաժիններ՝ այս բիզնեսներում ներդրումներ կատարելու համար: Ապագայում առաքելության վրա հիմնված ներդրողների համայնքն էլ ավելի կանդրադառնա սեփական կապիտալում ներդրումներին», — ասաց նա:
Նա նաև նշեց ձեռնարկությունների կողմից ներդրողներին դիմելիս իրենց ազդեցության չափորոշիչների և ֆինանսական կենսունակության պատշաճ ձևակերպման կարևորությունը:
Ներդրումներ փնտրող սոցիալական ձեռնարկություններին նրա խորհուրդը հետևյալն է՝ դուրս գալ սեփական արտադրանքի, ծառայության կամ տեխնոլոգիայի սահմաններից և ընդգծել իրենց գործառնական համատեքստը: Ի՞նչ պայմաններում են նրանք աշխատում։
«Քանի որ, հայկական էկոհամակարգն իր ձևով եզակի է։ Շուկան շատ փոքր է, սակայն կարող է իր դիրքավորումն ունենալ իր տարածաշրջանում: Իր սեփական սահմանափակումների ուժով` շուկայում գործող անձինք պետք է երկար մտածեն ընդլայնման և այն մասին, թե ինչպես կարելի է այն ձեռք բերել ցանկացած ապրանքի կամ ծառայության հետ», — ասաց նա:
Ըստ Օդրիի, կարևոր է, որ կարողանալ ներկայացնել համահունչ տրամաբանական շրջանակ, որը համատեղում է ազդեցության չափումները ֆինանսական վերլուծության հետ: Նա նաև խրախուսում է ձեռնարկություններին փորձել համագործակցել տեղական ֆինանսական հաստատությունների հետ և խթանել պետական-մասնավոր համագործակցությունը՝ ընդլայնելու ֆինանսավորման տարբերակները:
Բացահայտելով Հայաստանի չօգտագործված ներուժը
Ըստ Սելյանի, Հայաստանը լի է սոցիալական ազդեցության էկոհամակարգում չօգտագործված ներուժով։ Նա կիսվել է մի հետաքրքիր պատմությամբ տարիներ առաջ, երբ որպես ժյուրիի անդամ մասնակցել է Ժնևում ՄԱԶԾ-ի գլխավորած «Social Good Summit» գագաթնաժողովին՝ «Accelerate 2030» ծրագրի շրջանակներում: Միջոցառման ընթացքում ամբողջ աշխարհից ընկերություններ ուղարկեցին իրենց հայտերը, սակայն շուրջ 5 հայ դիմորդներ հայտնվեցին եզրափակիչ փուլի լավագույն 30-յակում էին:
«Հիշում եմ, որ ժյուրին խոսում էր միմյանց հետ և ասում. «Վայ, որտե՞ղ է Հայաստանը»: Դա մեծ վավերացման զգացում էր», — ասաց Օդրին: Այդ գործընթացի հաղթողներից էր Dasaran-ից Սուրենը։
Նրա կարծիքով, այս միջոցառումը ցույց տվեց Հայաստանի տաղանդը և ընդգծեց ավելի նվիրված կազմակերպությունների անհրաժեշտությունը, ինչպիսին ՎԻԱ Ֆոնդն է, որպեսզի աջակցի տեղական էկոհամակարգին: Սելյանն ընդգծեց Հայաստանում դոնորների և ներդրողների ցանցերի հզորացման կարևորությունը, մասնավորապես, 50 հազար ԱՄՆ դոլարից ցածր ֆինանսավորման շրջանակում:
Հիմնական իրադարձությունների ազդեցությունը
Սելյանը նշեց երկու առանցքային իրադարձություններ, որոնք շրջադարձային են եղել Հայաստանի ավելի լայն զարգացման պատմության մեջ: Առաջինը 2017 թվականին «Impact Investment for Development Summit» գագաթնաժողովն էր, որն անցկացվել է Երևանում և կազմակերպվել է ՄԱԶԾ հայաստանյան թիմի կողմից:
«Այս անհավանական գործնական համաժողովն էր, որ, կարծում եմ, Հայաստանը դրեց համաշխարհային Impact Finance պատմվածքի քարտեզի վրա», — ասաց Օդրին:
Երկրորդը բարձր մակարդակի, դռնփակ կլոր սեղանն էր SOCAP ամենամյա կոնֆերանսի ժամանակ, որը տեղի ունեցավ նույն տարի Սան Ֆրանցիսկոյում: Առաքելության ներդրումների ղեկավարները նշեցին այն ուշագրավ առաջընթացը, որը տեղի է ունենում Հայաստանում վերոնշյալ IIDO գագաթնաժողովը կազմակերպելու ՄԱԶԾ-ի ջանքերի շնորհիվ: Այս միջոցառումները բարձրացրեցին իրազեկությունը և օգնեցին Հայաստանը դիտարկել որպես դերակատար ներդրումային ազդեցության ոլորտում. սա հիմք է դրել երկրում ներդրումային հնարավորությունների վրա ներդրողների ուշադրության սկզբնավորմանը:
Արդյունավետ հաղորդակցություն ներդրողների հետ և համագործակցության դերը
Մեր զրույցի ընթացքում Սելյանը մատնանշեց ներդրողների համար ապրանքների շուկայի համապատասխանության և վավերականություն կարևորությունը: Նա առաջարկեց, որ ձեռնարկատերերը նախ պետք է փորձեն կանխատեսվող ֆինանսական տվյալները փորձարկել համախոհների և խորհրդատուների հետ, նախքան դրանք ներկայացնելը պոտենցիալ ներդրողներին: Տեսլականի և իրատեսական կանխատեսումների միջև հավասարակշռություն հաստատելը նույնպես կարևոր է: Սելյանը ընդունում է այն փաստը, որ Հայաստանում կա կապիտալի սահմանափակ պաշար և խրախուսում է ներդրողների և բարերարների միջև համագործակցությունը՝ ազդեցությունը առավելագույնի հասցնելու համար:
«Բարեգործությունից զատ, մենք չունենք ֆինանսավորման գերհասուն էկոհամակարգ: Մենք ունենք մի քանի ֆոնդեր և մեծ ներդրումային համայնք, և վերջ, — ասաց նա: «Կարծում եմ, որ հարկավոր է ծանոթանալ տեղական ֆինանսական հաստատությունների, բանկերի և հայաստանյան մյուս հաստատությունների հետ և հետևել իրենց, որ ավելի հետևողական աշխատեն միասին: Վերջին մեկ տարվա ընթացքում հանդիպելով նրանցից մի քանիսին տարբեր հավաքույթների ժամանակ, ես կարծում եմ, որ կա ավելին, քան ցուցադրվում է, կամ երևում է»:
Սա նաև կարևոր ազդանշան է Հայաստանի սոցիալական ձեռնարկությունների համար դրամաշնորհներից անցում կատարելու բաժնային ներդրումների, որպեսզի նրանք աճեն և ցույց տան, որ կայունությունն ու շահութաբերությունը հնարավոր է: Սելյանը նկատում է էկոհամակարգի ներկայացուցիչների միջև տեսանելիության և հաղորդակցության անհրաժեշտություն, և «միակցող հյուսվածքի» բացակայություն, որը կարող է լուծվել՝ օգտագործելով այնպիսի հարթակներ, ինչպիսին նա կառուցել է իր Artha Networks թիմի հետ վերջին մի քանի տարիների ընթացքում: Նման գործիքների կիրառման միջոցով, որոնք աջակցում են պրոֆիլների հավաքագրմանը և ստանդարտացմանը և պատշաճ ջանասիրությանը, ներդրողների, աքսելերատորների և բոլոր տեսակի ծրագրերի տեխնիկական աջակցության և կարողությունների աջակցության մեխանիզմը կարող է լինել տեսանելի և օգտագործվել: Միայն ավելի լավ համագործակցությունը կօգնի մեզ արդյունավետորեն լուծել հիմնական սոցիալական խնդիրները: Մնացած ամեն ինչ արվում է առանձին, իսկ արդյունքը ստացվում մասնատված են ու թերի»։
Օդրի Սելյանի փորձը որպես Իմփաքթ Հաբ Երևանի խորհրդի անդամ, ՎԻԱ Ֆոնդի և Հայաստանում այլ ծրագրերի խորհրդատվական խորհրդի անդամ, ինչպիսին է ArmTech Impact Ventures-ը, նպաստում է նրա կարողություններին որպես հեղինակավոր ձայն Հայաստանի սոցիալական ազդեցության էկոհամակարգում: Նրա լավատեսությունը, զուգակցված իր գործնական խորհուրդների հետ, մատնանշում է տարածաշրջանում սոցիալական ձեռնարկությունների առջև ծառացած հնարավորություններն ու մարտահրավերները:
Ունենալով ճիշտ ղեկավարություն և խոնարհություն, հմտությունների հզոր հավաքածու, թափանցիկության մշակույթ և համագործակցային մտածելակերպ, որն իր հերթին կարող է ընդգրկել կապիտալ ներդրումների հայեցակարգը, Սելյանը կարծում է, որ Հայաստանը կարող է ստեղծել սոցիալական ազդեցության ծաղկուն էկոհամակարգ, որը կանդրադառնա էական սոցիալական մարտահրավերներին և կխթանի կայուն զարգացումը:
